Met autisme per definitie een Idiot Savant?

Idiote savanten

De term savant is een Frans woord wat afgeleid is van het Franse woord ‘savoir’, weten. De gangbare betekenis van een savant is dat je als persoon geleerd, buitengewoon geleerd, bent. Voorheen werd gesproken over een Idiot Savant: een geleerde dwaas. Iemand met een geniaal talent, doch traag van begrip. Deze mensen hebben dus vaak een lage intelligentie. Deze term had geen prettige associatie. Tegenwoordig wordt van het Savant Syndroom gesproken. De term Savant Syndroom is een label voor iemand met een autistische aandoening en/of mentale retardatie, die zeer bijzondere geestelijke vermogens heeft op één bepaald terrein, aldus Wikipedia.

Indien iemand autisme heeft, wordt er ook wel gesproken van een Autistische Savant. Kortom een savant heeft een buitengewone vaardigheid op een bepaald gebied zoals: een uitstekende wiskundige begaafdheid, bijzonder muziektalent (een muziekstuk wordt slechts één keer beluisterd en dan kan de savant het stuk al naspelen, zoals Derek Paravicini), het memoriseren van allerlei feiten of een zeer sterk (fotografisch) geheugen, een exceptionele talenkennis (Daniel Tammet) of een waar kunsttalent (Richard Wawro). Iedere savant heeft zijn eigen getalenteerde en specifieke gave. Het is normaliter geen combinatie van allerlei buitengewone vaardigheden samen. De begaafdheid blijft vaak beperkt tot één uitzonderlijk talent.

Mensen met Asperger per definitie een savant?

Van mensen met het Syndroom van Asperger (zelf spreek ik graag slechts van Asperger hebbende of Asperger Girl. Het woord syndroom impliceert een ziektebeeld. Ik voel mezelf niet ziek, vandaar…) is bekend dat deze een hoge tot zeer hoge intelligentie hebben (of hoogbegaafd zijn). Iemand met autisme heeft een sterke voorkeur, zeg maar voorliefde, voor stereotiepe gedragingen: een gedrag dat met weinig verschil daarin herhaaldelijk terugkomt. Ik kan hier natuurlijk een persoonlijke opsomming geven, maar dit heeft geen meerwaarde voor dit artikel. Maar zelf kan ik niet zeggen dat ik op een bepaald gebied enorm uitblink en met kop en schouders boven anderen uitsteek. Dus de aanname dat alle Aspergers tevens savant zijn, kan hiermee gelijk ontkracht worden. Immers, een voorliefde voor een bepaald gedrag waar je dan wellicht al dan niet talent voor hebt, wil niet per definitie erop wijzen dat je een savant bent. Om van een savant te kunnen spreken, moet er écht sprake zijn van een uitzonderlijk talent. Met je hoog intellect over een bepaald specifiek onderwerp veel kennis bezitten, of een willekeurig talent hebben, is helaas niet genoeg om als Asperger jezelf een savant te kunnen noemen. Je weet veel, vaak bijzonder veel, maar de savant-zijn lat ligt vele malen hoger.

Is het Savant Syndroom autisme-gerelateerd?

De voorliefde voor fiepen (geprefereerde bezigheden) zit er bij iemand met autisme zeker in. Maar het hebben van een specifieke activiteit waarin je uitblinkt, wil niet automatisch zeggen dat het savant zijn enkel gerelateerd is aan het hebben van een diagnose in het brede autisme spectrum. Denk maar aan Kim Peek, de man die als voorbeeld werd genomen voor het personage “Raymond” uit de film Rain Man.

Peek had een aangeboren verstandelijke handicap (hersenbeschadiging) maar was niet autistisch. Wel bleek hij de enige mens ter wereld te zijn waarvan bekend is dat hij een Tout Savant was. Hij had namelijk op meerdere gebieden een bijzondere begaafdheid. En wat te denken van Mozart? Een fenomenaal muziektalent. Savant bij uitstek. Een bijzonder personage maar er wordt nooit gerept over dat Mozarts autisme zou hebben. Savant kenmerken en/of vaardigheden komen voor bij een keur aan mensen. Inderdaad zijn er savanten te vinden onder een aantal mensen met autisme maar zeker ook bij verstandelijk gehandicapten en/of personen met een hersenbeschadiging. Dat er meer mannen zijn die in het savant spectrum passen, is logisch. Er zijn nu eenmaal meer mannen met autisme dan vrouwen.

Idiot Savant zijn

Wat kan er op basis van het bovenstaande geconcludeerd worden? Een savant blinkt uit, zeg maar gerust excelleert, op één bepaald gebied. Savant talent uitingen zijn niettemin erg gevarieerd. Van wiskundig talent, een specifieke muzikale vaardigheid tot het hebben van een exceptioneel geheugen. Een savant kán autistisch zijn. Mensen met autisme zijn nu eenmaal vaker geïnteresseerd in één specifiek onderwerp dan anderen. Omdat dit hun grote interesse en aandacht heeft, weten ze snel al bijzonder veel over dit subject en/of bezigheid. Als ze naast deze voorliefde op dit specifieke gebied eveneens een natuurlijk talent hebben, kan er een bijzondere vaardigheid ontstaan. En vervolgens hierin gaan opvallen of excelleren. Dit houdt niet automatisch in dat alle savanten autisme hebben. Van mensen met Asperger is bekend dat ze hoogintelligent en hoogfunctionerend zijn, echter dat wil niet zeggen dat enkel Aspergers een savant kunnen zijn. Het is, resumerend, onjuist te denken dat enkel mensen met autisme savant zijn. Dat is vaak wel zo, maar niet altijd.

Nog even over de term Idiot Savant. Welke idioot heeft deze term überhaupt bedacht? Dat mensen met minder verstandelijke vermogens zeker savant kunnen zijn, moge duidelijk zijn. Het Savant Spectrum beslaat een breed scala van mensen. Niet enkel qua intelligentie, maar evenzo in de variatie in aandoeningen. Binnen het spectrum vind je van alles, van mensen met een verstandelijke handicap tot personen met Asperger, die allemaal een bijzonder specifiek talent kunnen hebben. Derhalve is het maar goed dat er niet meer gesproken wordt over Idiot Savant maar over het Savant Syndroom. Wie maakt overigens uit dat verstandelijk beperkte mensen met een bijzonder talent dwazen of idioten zijn? Stel dat ik, Asperger Girl, nu een buitengewone competentie had. Dan was ik, conform de oude gebruikte terminologie, een hoog intelligente “dwaas” met een vaardigheid…