Vasten, en vooral intermittent fasting, is de laatste tijd een populair onderwerp in gezondheidskringen, en met goede reden. Er komt steeds meer onderzoek boven water dat laat zien hoe helend vasten kan zijn voor onze geest, lichaam en ziel. Toch kan dit concept ook klinken als de grootste onzin: we leren van jongs af aan al dat je goed moet eten om te overleven en dat we daarom drie maaltijden per dag nodig hebben.
Het idee dat je de dag doorgaat zonder eten, en soms zelfs zonder water, gaat dus in tegen wat we denken. Maar als we kijken naar hoe onze voorouders aten, dan klinkt het al een heel stuk logischer.
Duizenden jaren lang aten onze voorouders heel onregelmatig: alleen wanneer er iets te eten was. Ze hadden vaak dagenlang achter elkaar geen voedsel. Tegenwoordig kun je op iedere straathoek wel iets te eten halen. We hebben altijd snel, goedkoop en vaak ongezond eten binnen handbereik. Als je in de stad woont, wordt je eten waarschijnlijk regelmatig thuisbezorgd. En als het zo continu in je gezicht wordt geduwd, waarom zou je het dan ook niet eten?
De voordelen van vasten en intermittent fasting
Mark Mattson is een neurowetenschapper bij het Amerikaanse Nationale Instituut voor Veroudering en professor aan de John Hopkins University. Hij zegt dat, voor de beste gezondheid, ons lichaam soms pauzes nodig heeft waarin we niet eten.
Die pauzes ken je misschien onder de term intermittent fasting. Uit onderzoek blijkt dat dat onze hersenfunctie verbeterd, zenuwafwijkingen als Alzheimer en Parkinson tegengaat, en dat het je levensverwachting verhoogt doordat onze cellen zichzelf beter herstellen. Mattson bespreekt dit alles en meer in zijn TedTalk, die je hieronder vindt.
Hij vertelt: “We weten al jaren dat je de levensduur van proefdieren kunt verlengen door ze gewoon minder calorieën te geven.”
De levensduur van proefratten wordt tot wel 40% verlengt door ze minder eten te geven. Mattson suggereert dat dat ook kan voor mensen, door te leven volgens de principes van intermittent fasting.
“We keken naar de effecten van beperkte energie in de hersenen, in de context van aan leeftijd gerelateerde zenuwafwijkingen. Het bleek dat we ziektes als Alzheimer en Parkinson konden vertragen,” vertelt Mattson.
Hij zegt ook dat je je hersenfunctie kunt verbeteren door het uit te dagen: “Je brein reageert op de uitdaging van een voedseltekort door neurologische paden te activeren die je helpen om te gaan met stress en die ziektes tegengaan.”
Intermittent fasting heeft haast dezelfde effecten als heel rigoureus je lichaam trainen: het leidt tot meer neuronen, versterkt de synapsen in je hersenen en verhoogt de productie van nieuwe zenuwcellen. Deze manier van vasten leidt ook tot meer mitochondriën in de zenuwcellen, wat zorgt voor een verbeterd denkvermogen, geheugen en stemming. Ook maakt het zenuwcellen beter in het repareren van je DNA.
Als je vast, dan verandert je metabolisme: je gaat meer vet verbranden. “Elke keer dat je iets eet, wordt de energie opgeslagen in je lever in de vorm van glycogeen (suiker). Daar maakt je lichaam altijd eerst gebruik van. Het duurt ongeveer 12 uur voordat het glycogeen in je lever op is.”
“Dus als je drie of vier maaltijden per dag eet, dan kan je lichaam nooit al dat glycogeen in je lever opmaken. En je kunt geen vet verbranden totdat die voorraad weg is.”
Als je lichaamsvet verbrandt, maak je ketolichamen aan. Dat zijn deeltjes met heel veel energie, die erg goed zijn voor je hersenen, vertelt Mattson.
Vanuit een evolutionair oogpunt is intermittent fasting hartstikke logisch. “Jager-verzamelaars konden alleen overleven omdat hun brein hartstikke goed werkte wanneer ze honger hadden. Als je honger hebt en nog niet genoeg eten hebt gevonden, dan kun je je maar beter snel bedenken hoe je dat eten gaat vinden. Het laatste wat je wilt is dat je brein in slaapmodus gaat.”
Manieren om te vasten
Mattson zegt dat je in principe op twee manieren je voordeel kunt halen uit het beperken van je calorie-inname: of je eet minder per maaltijd, of je vermindert het aantal maaltijden, zoals met intermittent fasting.
- Een waterdieet: drink twee of drie dagen per maand alleen water. Dat is zo’n twee weken per jaar.
- Om de dag vasten: om de dag minder dan 600 calorieën of helemaal geen eten.
- Een 5:2 dieet: eet vijf dagen per week normaal en minder dan 600 calorieën op de andere twee dagen.
- Dagelijks in periodes vasten: je neemt per dag een periode van 4-8 uur waarin je mag eten.
Je kunt ook langer en intensiever vasten. Dat helpt vooral als je last hebt van een chronische ziekte, spijsverteringsproblemen, vermoeidheid en allerlei andere aandoeningen. Afgelopen zomer deed ik een 21-daags Meesterdieet: ik at en dronk alleen druivensap, kruidenthee en pudding van zaadschillen. Ik mocht ook minimaal 24 uur per week helemaal niets innemen en kreeg dagelijks een klysma. Ik weet het, dat klinkt allemaal nogal extreem, maar dankzij dit dieet ben ik genezen van slechte bacteriën en mijn spijsverteringsproblemen. Zorg wel dat je weet wat je doet en overleg met een arts.
Intermittent fasting is voor je geest, lichaam & ziel
Intermittent fasting behelst zoveel meer dan alleen niet eten. Bijna niemand van ons heeft door hoe verslaafd we zijn aan eten. Het is moeilijk om je eigen verslaving te herkennen totdat je een tijdje zonder eten zit. Dat brengt een boel emoties naar boven die we normaal wegstoppen door te eten, zonder dat we dat doorhebben. Als je vast, kun je eigenlijk geen kant meer op. Er is geen ontsnappen meer, je bent alleen met jezelf. De perfecte kans dus om echt te gaan zitten met je emoties en ze te verwerken, in plaats van weg te rennen naar het goede gevoel dat eten ons geeft.
In een heleboel religies is vasten een onderdeel van hun geschriften. Ze doen het al duizenden jaren. Vasten is echt een eeuwenoud proces en heeft een heleboel spirituele kanten.
