Van je partner hoor je steeds dingen als: “Aan jou heb ik ook helemaal niets!”, “Toch niet weer hè?”, of “Dat begrijp je verkeerd, jij snapt zoiets niet…”. Iedere keer weer voel je je bestraft en beschaamd, maar je kunt er de vinger niet opleggen. Vaak lijkt het ook een grapje, of je krijgt een steek onder water terwijl je partner heel vriendelijk naar je kijkt. Je analyseert zijn opmerkingen tot op het bot en komt keer op keer tot de conclusie dat het allemaal zo erg niet is. En toch blijft het aan je knagen…
Wat is hier aan de hand? Eerder hebben we het gehad over de primaire codependency-patronen en de secundaire codependency-patronen en het is hier dat we ons antwoord kunnen vinden.
Niet serieus nemen wat je waarneemt
Als je je in een destructieve relatie bevindt, dan is een van de manieren om daarmee om te gaan: net doen alsof het niet zo is. Je ontkent de realiteit in de wereld om je heen. Wat daarvan binnenkomt via je zintuigen, registreer je als het ware niet volledig. Je neemt niet serieus wat je waarneemt; die nare opmerking vergeet je maar snel, die boze blik in zijn ogen, daar denk je niet meer aan terug. Het is alsof je al deze ervaringen opbergt in een speciaal kastje en de sleutel maar heel af en toe tevoorschijn haalt.
Daarnaast ontken je je innerlijke realiteit: je eigen gevoelens en gedachten. Bijvoorbeeld het gevoel dat je gestraft wordt en het gevoel van schuld en schaamte dat hier vrijwel direct op volgt. In plaats van dat je ze onder je liefdevolle aandacht brengt en als wegwijzer gebruikt naar dieper zelfinzicht, schuif je ze rigoureus aan de kant. Liever richt je je op het ‘bewijzen’ dat je partner oké is, dat hij het niet zo kwaad meent, dat je spoken ziet. Dus: dat jij verkeerd zit.
De controle proberen te krijgen
Interessant, niet? Want juist het gevoel dat jij iets verkeerd deed, was in eerste instantie wat je zo dwars zat. Om de diepere pijn van niet goed genoeg zijn uit de weg te gaan, bedek je allerlei grensoverschrijdend gedrag met de mantel der liefde: hij bedoelde het niet zo, hij heeft veel stress op zijn werk, hij heeft een moeilijke jeugd gehad. Door dit soort gedachten te produceren probeer je controle te krijgen over de situatie, maar wat ging er in eerste instantie door je hoofd? Was dat misschien iets als: wat hij nu zegt kan écht niet, of: het lijkt soms wel of hij me expres wil kwetsen? Het zijn dit soort oorspronkelijke gedachten die je meer in het licht mag brengen.
Een bekende valkuil hierbij is dan dat je al je energie richt op de vraag of je partner nu wel of geen ‘narcist’ is. Uren, dagen, weken, maanden, ja soms zelfs jaren kun je hiermee bezig zijn in je hoofd. Ook zo probeer je grip te krijgen op iets waar je de controle helemaal niet over hebt. Los van het feit dat een dergelijke diagnose alleen door een professional gesteld kan worden, is het uiteindelijk ook niet de belangrijkste kwestie. Waar het werkelijk om gaat, is wat het gedrag van je partner met jou doet en in hoeverre dit acceptabel is voor jou. En hier zit precies de angel, want zou je dat werkelijk onderzoeken, dan kom je ook je diepere pijn tegen. Je betreedt het gebied van de duisternis…
Voorbij de onschuld
Als je de schaduwzijde van het leven en van jezelf wilt verkennen – en uiteindelijk omarmen – vraagt dat van je dat je de illusie van de onschuld loslaat: die van jezelf en die van anderen. Als baby ben je volledig onschuldig ter wereld gekomen en ook als kind had je het recht beschermd te worden tegen alle problemen en gevaren van de grote mensenwereld. Hiermee omgaan is de taak van de volwassenen.
Ook jouw Innerlijke Kind draagt die onschuld nog in zich, alleen ben je inmiddels wél volwassen, wat betekent dat het nu aan jou is om de duisternis om je heen en in jezelf aan te zien. Je kunt het je niet meer veroorloven net te doen alsof deze schaduwzijde niet bestaat, omdat jijzelf nu eindverantwoordelijkheid draagt voor je emotionele en fysieke welzijn.
Zorgen voor jezelf
Als volwassene wordt van je gevraagd dat je de regie neemt over jezelf. Dat betekent niet dat je nooit om hulp mag vragen, dat je alles alleen moet doen, want dat lukt geen mens. Het betekent wel dat jij de verantwoordelijkheid draagt voor wat je nodig hebt, telkens weer. Heb je hier hulp bij nodig, dan signaleer je dat en ga je die hulp regelen. En lukt dit niet bij de persoon of instantie die je als eerste benadert, dan behoud je de regie en zoek je verder.
Die regie kun je alleen maar nemen als je goed afgestemd bent op wat er om je heen en in jouzelf gebeurt. Berokkent je partner je structureel schade, dan is het uiteindelijk aan jou om dit te signaleren, te erkennen en passende grenzen te stellen. Je ziet de donkere kant, van de ander, van de situatie, en reageert daar adequaat op door jezelf te beschermen. Je stopt dus met het beschermen van het Innerlijke Kind van je partner door eindeloos begrip te tonen. Net als jij is hij nu volwassen en daarmee verantwoordelijk voor zijn eigen kindpijn. Of hij die verantwoordelijkheid nu oppakt of niet…
De duisternis omarmen
Het is vaak pas nadat je jezelf in veiligheid hebt gebracht dat je ook toekomt aan de duisternis in jezelf: de diepere pijn die geraakt is in jou, de nog ongeziene gevoelens. Ook die vallen nu onder jouw verantwoordelijkheid. Het is de taak van je volwassen deel om zorg te dragen voor je kindsdeel, net zoals vroeger de volwassenen om jou heen verantwoordelijk waren voor jou als kind. En ook al heb je dat misschien niet zo mogen ervaren in je jeugd, nog steeds is het nu aan jou om zorg te dragen voor jezelf.
Dit is de ongemakkelijke waarheid: het leven is niet eerlijk, er gebeuren slechte dingen met goede mensen, er is onrecht, misleiding, misbruik en mishandeling en misschien heb je tot nu toe vooral aan het kortste eind getrokken. Je mag daarom vanaf nu met alle liefde en geduld aanwezig zijn bij je eigen pijn en zo langzaam maar zeker toewerken naar de heling daarvan.
Je kunt niet meer teruggrijpen op de onschuld en zorgeloosheid die hoort bij de kinderjaren, je kunt alleen vooruit, op weg naar een steeds verfijndere emotionele rijping, hoe langzaam of moeizaam het misschien ook gaat. Dat je hierbij de weg niet altijd precies weet is volkomen oké, het is onderdeel van je proces. Jouw pad ligt niet klaar voor je, jouw pad creëer je zelf: stap voor stap, voor stap voor stap…
