Samengevat: verschillende onderzoeken tonen aan dat meditatie letterlijk de structuur verandert van verschillende delen van het brein. Wat zou er gebeuren als er miljarden mensen gaan mediteren?
De wetenschap heeft verschillende mindfulness-technieken ontdekt die letterlijk ons brein veranderen en een andere structuur geven. Neurowetenschapster Sara Lazar van de Harvard Medical School is een van de laatste onderzoekers die dit heeft aangetoond. Ze begon met yoga nadat ze blessures tijdens het joggen had opgelopen. De yoga had een geweldig effect op haar, wat haar inspireerde om te kijken wat de wetenschappelijke literatuur zegt over mindfulness meditatie, een van de categorieën waar yoga toe behoort.
“Onze yogadocent claimde van alles, dat yoga je compassie zou vergroten en je hart zou openen,” vertelt Lazar. “En ik dacht maar, ‘Tuurlijk joh, ik ben hier gewoon voor wat rekoefeningen.’ Maar ik begon te merken dat ik kalmeerde. Ik kon beter presteren onder moeilijke omstandigheden. Ik had meer compassie en mijn hart stond open, en ik kon dingen bekijken vanuit het perspectief van andere mensen.”
In haar onderzoek vond ze ontzettend veel bewijs dat aantoont dat meditatie positieve effecten heeft op stress, depressie, angstgevoelens en pijn, en ook je levenskwaliteit kan verhogen.
Ze was ondertussen duidelijk zeer nieuwsgierig, dus als neurowetenschapster begon ze haar eigen onderzoek te doen om te kijken wat het effect van meditatie is op de hersenen.
In haar eerste onderzoek, genaamd ‘De ervaring van meditatie is verwant met verhoging in dikte van de cortex’, ontdekte ze precies dat. Haar onderzoek wees uit dat meditatie structurele veranderingen teweeg kon brengen “in gebieden van het brein die belangrijk zijn voor sensorische, cognitieve en emotionele verwerking. De data suggereert verder dat meditatie een effect kan hebben op afnames in de structuur van de cortex die leeftijd gerelateerd zijn.”
In dat onderzoek werd gekeken naar mediteerders met minstens 7 jaar ervaring, die werden vergeleken met een controlegroep met mensen zonder ervaring. Mensen met een sterke meditatieve achtergrond hadden meer grijze massa in verschillende delen van het brein, waaronder de auditieve en sensorische cortex, en de insulaire en sensorische regio’s. Ook nam men een verhoging in grijze massa waar in de frontale cortex, dat te maken heeft met het maken van beslissingen en het werkgeheugen.
Wat hier zo interessant is, is dat de frontale cortex normaal gesproken krimpt naarmate we ouder worden. Maar in dit onderzoek hadden de 50-jarige mediteerders evenveel grijze massa als mensen die nog niet half zo oud waren. Dat is toch wonderbaarlijk?
Lazar en haar team van onderzoekers deden een vervolgonderzoek, genaamd ‘Het beoefenen van mindfulness leidt tot verhogingen in regionale dichtheid van grijze massa’.
“Dit onderzoekt laat zien wat de veranderingen in concentratie van grijze massa is gedurende een anti-stress mindfulness-programma van acht weken vergeleken met een controlegroep. De verwachte verhogingen in concentratie van grijze massa in de linkerhelft van de hippocampus werden bevestigd. Verkennende analyses van het hele brein wezen op significante verhogingen in de concentratie van grijze massa in de PCC, TPJ en het cerebellum.”
Na slechts acht weken van meditatie waren de hersenen van de deelnemers are op verschillende manieren veranderd. Zo namen verschillende delen van het brein toe in dikte, waaronder de linkerhelft van de hippocampus (betrokken bij leren, geheugen en beheersing van emoties); de TPJ (betrokken bij empathie en het vermogen om vanuit meerdere perspectieven te kijken); en een deel van de hersenstam, de ‘pons’ (waar gedragsbepalende neurotransmitters worden gemaakt).
Het is ook interessant om op te merken dat bij de mensen uit dit onderzoek die voor het eerst in contact kwamen met meditatie, de amygdala kleiner werd. Dat is het deel van het brein dat gaat over angst, bezorgdheid en agressie. Deze afname van de amygdala heeft te maken met de verminderde stress bij deze deelnemers.
Dit soort ontdekking is niets nieuws. Er is al een heleboel onderzoek naar gedaan, zowel voor als na Lazars onderzoek.
Een van de recentste onderzoeken ontdekte dat verschillende soorten meditatie een effect hebben o een specifiek deel van de hersenen.
Alice G. Watson, schrijfster voor Forbes, legt het als volgt uit:
“Training met meditatie en mindfulness hebben al flink wat indrukwekkend bewijs geleverd dat suggereert dat het beoefenen ervan niet alleen de structuur en het functioneren van het brein aantast, maar ook ons gedrag en onze ervaring van moment op moment.”
Dit recente onderzoek kwam tot dezelfde conclusie. Het citaat hieronder beschrijft wat ze ontdekten toen ze de hersenen van de deelnemers scande aan het einde van iedere module van de training. Ze vergeleken de resultaten per groep met elkaar.
“Training in aanwezigheid is gekoppeld aan verhoogde dikte in het voorste deel van de prefrontale cortex en het voorste deel van de limbische cortex, waarvan bekend is dat ze sterk verband houden met de aandachtsspanne. Training in affectie is gekoppeld aan verhoogde dikte in regio’s die verband houden met sociaal gedreven emoties, zoals empathie. Training in perspectief is gekoppeld aan veranderingen in gebieden die gaan over het begrijpen van de mentale toestand van anderen en het remmen van je eigen perspectief.”
Deze resultaten bouwen voort op een schat aan eerdere onderzoeken die laten zien wat meditatie kan doen met onze hersenen.
Alice Walton vertelt verder:
“Er bestaat veel onderzoek dat uitwijst dat ervaren mediteerders een significant andere hersenstructuur en -functie hebben, maar een toenemende hoeveelheid onderzoek wijst er ook op dat relatief korte training in meditatie bij beginners (bijvoorbeeld het bekende MBSR-programma van acht weken) invloed heeft op het functioneren van de hersenen, en daarnaast goed is voor het welzijn en tegen de symptomen van depressie en angst.”
De les
Meditatie heeft duidelijk gezondheidsvoordelen voor het brein, net als voor andere delen van het lichaam. Je kunt het niet alleen gebruiken om je hersenen gezonder te maken, of om de strijd aan te gaan met angst, depressie, bezorgdheid, enzovoort, het is ook nog een geweldige manier om je empathie te vergroten, om meer liefde en compassie te voelen. Dat zijn kwaliteiten waar de wereld wat meer van kan gebruiken, dus misschien heeft de wereld gewoon meer meditatie nodig?
Meditatie kan worden ingezet als interventie op scholen en op andere plekken waar kinderen en volwassenen druk ervaren. Daarnaast kan meditatie worden gebruikt om verschillende staten van bewustzijn te bereiken, misschien zelfs om tot een verhoogde staat van bewustzijn te komen.
We kunnen nog zoveel leren over meditatie, maar één ding is al duidelijk: het kan een individu helpen om gezonder te worden, op meerdere manieren.
