Nek, rug of schouderklachten die maar blijven zeuren. Een opspelende buik, diepe vermoeidheid en stekende hoofdpijn die telkens terugkeren. Vage klachten, die niet altijd te duiden zijn vanuit medisch oogpunt. Ergens diep van binnen weten we het eigenlijk wel, maar vaak is het van: ‘niet lullen maar poetsen’ of ‘negeren, gaat wel weer over’ en hup, weer door. Soms nemen we medicijnen. Helpt dat? Is het daarmee opgelost?
Ongezonde pijn
Pijn is er in verschillende soorten en maten. We weten allemaal wat pijn hebben is. Pijn door een wond, pijn door stoten of vallen. Iedereen krijgt ermee te maken, iedereen kent het. Pijn die hevig kan zijn maar vanzelf wegtrekt. Anders is het met de klachten die maar niet over lijken te gaan. Dat noem ik ongezonde pijn. Hoe komt het toch dat we massaal dat soort pijnsignalen van ons lichaam negeren? Sterker nog, soms zijn we ons er niet eens bewust van.
De wereld om ons heen gaat snel en wij gaan mee. Dus luisteren we ook niet meer, we staan niet meer stil. Maar pas als we even stilstaan gebeurt het; onze aandacht gaat naar binnen en we gaan voelen. Juist dáár ligt de sleutel; luisteren naar je lichaam. Hoe je dat doet? Dat kan op 1001 manieren. Ik weet wel waar het begint: bij bewustwording. En bewustwording begint weer bij je lichaam.
Wat is lichaamsbewustzijn?
Als baby ben je volledig één met je lichaam. Dat is alles wat er is. Punt. En alle signalen van je lichaam pik je op om je behoeften zichtbaar te maken; honger, dorst, natte luier aan je billen, slaap. Allemaal redenen om je te laten horen. Je lichaamsbewustzijn is groot. Maar dan groeien we op en de wereld met al haar prikkels en impulsen om ons heen wordt groter en groter. Je gaat je aandacht verdelen; van alleen naar wat er binnenin je gebeurt naar wat er om je heen plaatsvindt en hoe je omgeving is. Daar ga je op reageren.
Je wilt weten of het veilig is, of je het goed doet, of je er mag zijn. Je gaat je aanpassen, je socialiseert en het is zelfs zo dat we dan de signalen van ons lichaam leren onderdrukken of negeren. Want we zijn niet meer één met ons lichaam. Er is niks mis mee dat je leert hoe je je kunt handhaven in onze maatschappij; het is zelfs noodzakelijk. Alleen kan het nadeel zijn dat je in de loop van je leven het contact met je lichaam zó ver verliest dat je de signalen die het geeft helemaal niet meer herkent. Vooral de meer subtiele signalen komen dan niet meer door.
Zonder lichaam geen leven
Lichaamsbewustzijn gaat dus over je fysieke lichaam. Je hebt je lichaam nodig om te leven; zonder je lichaam geen leven. Zo simpel is het. Je hebt het er dus mee te doen. Het heeft slaap nodig, voedsel en verzorging. Als je er zo naar kijkt, lijkt je lichaam vooral een last. Maar als je goed naar je lichaam kunt luisteren brengt het je vooral veel voordeel. Je lichaam vertelt je namelijk wat je nodig hebt.
Heel basaal: als je moe bent, spoort het je aan rust te nemen. Als je honger hebt, om te eten. Maar er zijn ook subtielere signalen die belangrijk zijn als je je vitaal en levenskrachtig wilt voelen. Want je lichaam geeft je niet alleen seintjes die met je fysiek welbevinden te maken hebben, ook je emotionele en mentale welzijn zijn verbonden met je lichaam.
Wisselwerking tussen je hoofd en je lijf
Het geheim zit hem dus in bewustwording. Nou is ‘bewustzijn’ een enigszins spiritueel geladen woord. Want het gaat om een vaardigheid die je (vaak) niet kunt vatten met je ratio of beredeneren. Met mijn ervaring als lichaamsgericht werkende coach, zie ik hoe diep rakend het is om lichaam en ratio te laten samenwerken. Want ons lichaam reageert op alles wat wij denken en doen.
Het lichaam laat je voelen en daarop reageert het hoofd weer. Is alles in harmonie, dan is dat goed voor het lichaam en hoofd. Zijn er dingen bij jou uit balans (je maakt je klein, je hebt last van je overtuigingen..) dan ontstaat er ook disharmonie in je lijf. En die ervaar je dan weer in de vorm van pijn, vermoeidheid en soms zelfs als een chronische ziekte. Je lichaam vertelt het je dus, alleen moet je er wel bewust van zijn, ernaar luisteren en er vervolgens iets aan willen doen.
Hoe komen die kwalen tot stand?
Een tijdje geleden las ik de volgende quote: ‘Als je lichaam fluistert, is dat een hint. Het wil dat je luistert, voordat het schreeuwen begint’. Kwalen kunnen groot worden omdat we onbewust zijn. Zijn we ons wel bewust van onszelf, dan luisteren we naar de signalen die het lijf geeft. En dat vergt werk; het zijn vaak ingesleten patronen geworden.
Wanneer er emoties of denkpatronen in ons leven zijn waarvan we ons niet bewust zijn, bijvoorbeeld een grote boosheid die we niet zien of erkennen, dan gaat deze energie op een plekje ergens in je zitten. En het zijn precies deze plekken die ons lichamelijk functioneren verstoren. Met andere woorden, ziekte of pijn dwingt je eigenlijk tot zelfonderzoek. Je bewustzijn te vergroten en innerlijk te groeien.
Kijk eens op een andere manier naar pijn
Lichamelijke klachten die ontstaan door het ontbreken van bewustzijn roepen steeds harder door de pijn en het ongemak te versterken. Door met je bewustzijn naar de pijnlijke plek in het lichaam te gaan, geef je die plaats aandacht en verliest de pijn zijn noodzaak; de ziekte geneest of de klachten nemen af.
Natuurlijk is het altijd aan te bevelen om een arts te raadplegen om medische oorzaken uit te sluiten of aan te pakken. Toch heb ik ook al ondervonden dat de twee manieren van kijken naar een ziekte of kwaal elkaar niet uitsluiten. Sterker nog, lichaamsgerichte coaching kan heel ondersteunend werken in combinatie met een medisch- of revalidatie traject.
Je lichaam als gids
Fysieke klachten zijn vaak een symptoom van iets wat daaronder ligt. Beschouw je eigen lichaam als een belangrijke gids. Een goede en trouwe vriend, altijd dichtbij, die tot het einde bij je blijft. Er ligt heel veel wijsheid verscholen in je lichaam. Dus als je met je aandacht naar je lichaam gaat, goed luistert, dan word je heel wat wijzer.
Maar dat laatste, luisteren, is vaak ook net het moeilijkste. Luisteren vereist openheid en het opzij zetten van al je vooroordelen en angsten. Als je deze stappen kunt zetten dan wordt het eenvoudiger en komt de stroom inzichten vanzelf op gang.
Kom in actie
Je weet zelf wat het beste voor je is. Dit idee kan een golf van twijfels en vragen oproepen. We zitten immers vol angst en leveren bergen kritiek op onszelf. Herkenbaar? We vinden het vaak veel gemakkelijker om de wijsheid van anderen te geloven dan onze eigen wijsheid. Ook de wijsheid van ons denken volgen we gemakkelijker dan die van het lichaam, want de ratio heeft een hoogverheven status verworven in onze huidige maatschappij.
Onderzoek hoe je aan jouw bewustzijn kunt werken en wat jouw eigen rol is in de klacht eventueel met hulp van een therapeut of coach die daarin gespecialiseerd is. Soms is het makkelijker als iemand jou begeleidt bij het contact te leggen met je lijf, zodat je erop gaat vertrouwen dat je diep in jezelf kunt vinden wat nodig is. En wie weet… zie je dan je pijn niet meer als klacht, maar als kans!
