Godinnen in de vrouw: Demeter

Godinnen in de vrouw: Demeter

Deze serie artikelen gaat over de vrouwelijke archetypen zoals Jean Shinoda Bolen ze heeft beschreven aan de hand van godinnen uit de Griekse mythologie. Elke godin vertegenwoordigt een karakterstructuur met goede eigenschappen en valkuilen, eigen schaduwaspecten en een eigen potentieel voor persoonlijke groei. Deze keer: Demeter

Een buste van Demeter
Een buste van Demeter (kopie van Grieks origineel uit de 4e eeuw v.Chr., Museo Nazionale Romano). https://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADemeter_Altemps_Inv8596.jpg
Lees ook:
  1. Godinnen in de vrouw: epiloog
  2. Godinnen in de vrouw
  3. Artemis
  4. Athena
  5. Hestia
  6. Hera
  7. Persephone
  8. Aphrodite

Het archetype

Moeder tot in haar vingertoppen

Iedereen kent wel de meisjes die in het klasgenotenboekje bij de zin ‘Wat wil je later worden?’ steevast: “Moeder” opschreven.  Demetervrouwen zijn moeder van beroep en het is het moederschap waar ze zich het meest mee identificeren. Ze vinden de periode dat de kinderen nog klein zijn, het leukst en vinden het spijtig als ze opgroeien. Wanneer de jongste begint op te schieten, kan ze behoefte krijgen aan een nakomertje, omdat ze niet zonder baby’s en klein grut kan. En als ze kleinkinderen krijgt, wordt ze een trotse grootmoeder. Een Demetervrouw leeft voor kinderen. Godinnen in de vrouw-Demeter

Het levenspatroon

Demeter is in de mythologie de godin van het graan. Ze is moeder van Persephone, die door Hades naar de onderwereld is ontvoerd. Haar reactie daarop is de archetypische moederreactie als haar kind kwaad wordt gedaan. Ze at en dronk niet meer en zocht alleen maar naar haar dochter. Ze verwaarloosde haar taak als graangodin waardoor de aarde kaal en onvruchtbaar bleef. Lange tijd bleef dat zo en de mensen dreigden te verhongeren. De oppergod Zeus vond dat het nu wel welletjes was geweest en probeerde Demeter over te halen terug te keren naar de Olympus. Ze weigerde. Ze ging helemaal nergens heen voordat ze haar dochter veilig  terug had. Pas nadat Persephone was teruggekeerd uit de onderwereld, maakte Demeter de wereld weer vruchtbaar.

Een Demetertje in de dop valt op als een echt poppenmoeder. Ze is dol op echte baby’s en zodra ze oud genoeg is, wil ze oppassen. Een geboren Demetervrouw wil het liefst zo vroeg mogelijk aan kinderen beginnen en kan ongeduldig afwachten totdat ze klaar is met studeren en een baan heeft en eindelijk zwanger kan worden. Wanneer de baby er is, gaat ze helemaal op in het moederschap. Gesprekken gaan het vaak alleen nog maar over de baby, soms tot vervelens toe voor vriendinnen die niet zo ‘Demeterig’ zijn.

Een Demetervrouw vindt de zorg voor haar kinderen het allerbelangrijkst en zal meestal parttime werken of thuisblijfmoeder zijn. Sommige Demetervrouwen in wie ook Athena actief is, zullen een verantwoordelijke baan nemen in de zorg, waarbij ze hun zorgzaamheid combineren met een behoefte aan professionaliteit of de wens om ‘zorg vanuit het hart’ te verlenen.

Een Demeter-vrouw geniet intens van het zorgen voor. Waar Hera zorgt omdat ze vindt dat dat bij haar rol als echtgenote hoort en Persephone dat doet omdat ze het gevoel heeft dat dat van haar wordt verwacht, is voor Demeter voor iemand kunnen zorgen een doel op zich. Ze voelt zich als een kip die haar ei niet kwijt kan als ze niet kan zorgen. Een Demeter-vrouw heeft meer last van andere vrouwen van het ‘lege nest-syndroom’ wanneer haar kinderen volwassen zijn. Ze moet dan actief op zoek naar een nieuwe invulling van haar leven.

Hoe wordt het archetype geactiveerd?

Demeter kan zich al jong heel duidelijk in een vrouw manifesteren, maar kan ook later in het leven van een vrouw opspelen. Dat kan gebeuren als een vrouw die zich eerder op haar carrière heeft gericht, ineens een kind wil! Dat kan een vrouw behoorlijk overvallen als ze altijd heeft gedacht dat ze niet zo’n kinderwens had en het kan ook haar loopbaan behoorlijk in de war sturen. Het kan ook gebeuren dat een vrouw als ze een jaar of 40 is, ineens bang is dat ze er spijt van zal krijgen als ze geen kinderen krijgt.Godinnen in de vrouw-Demeter

Soms proberen vrouwen Demeter bewust te activeren, wanneer ze met het idee spelen om moeder te worden, maar het nog niet zeker weten. Ze lezen over kinderen, passen een middagje of weekendje op en proberen zich voorstellen hoe het zou zijn om een eigen kindje te hebben. Ze proberen de ‘moederkriebels’ wakker te maken. Soms lukt dat wel, maar soms ook niet en dan besluit een vrouw vaak om bewust kinderloos te blijven. Ze vraagt zich natuurlijk soms wel af hoe haar leven eruit had gezien met kinderen, maar als een vrouw niet die instinctieve drijfveer heeft om moeder te worden (en die hebben ze beslist niet allemaal!), kan een leven zonder kinderen aanvoelen als ‘gewoon’ een van de vele keuzes die er in het leven zijn en ze maakt zich er verder niet druk over.

Het Demeter-archetype kan ook langzaam groeien wanneer een vrouw eigenlijk meer uit conventie dan vanuit haar eigen wens kinderen heeft gekregen. De uitzinnige liefde die een vrouw voelt wanneer na de geboorte haar kindje op haar buik wordt gelegd, is een typische Demeter-ervaring en hoewel de kennismaking met je kindje na de geboorte altijd bijzonder is, beleeft niet iedere vrouw dat zo intens. In dat geval groeit de band met het kind na de geboorte en komt Demeter geleidelijk tot ontwikkeling. Door sterk de nadruk te leggen op ‘de roze wolk’ na de bevalling, wordt het Demeter-archetype op vrij agressieve wijze opgedrongen aan vrouwen. Lang niet iedere vrouw ervaart een roze wolk en het is niet fair naar deze vrouwen toe dat ze een schuldgevoel krijgen aangepraat wanneer ze niet die vanzelfsprekende symbiose met hun baby ervaren na de geboorte. Vrouwen die sterk onder de invloed van de maagdelijke archetypen staan, kunnen, hoewel ze oprecht van hun kind houden, door een moeizame aanpassingsperiode gaan nadat ze moeder zijn geworden. Ze moeten leren om hun bewustzijn van de ‘ik-gerichtheid’ af te halen en ‘de bewustzijnswolk’ te ontwikkelen waarin ze de behoeften van hun kind feilloos aanvoelen. Dat kan een proces zijn dat gepaard gaat met depressie en gevoelens van onthand en ontworteld te zijn. Ze moeten een nieuwe modus in zichzelf ontwikkelen waarin ze zowel autonome vrouw als moeder zijn. In een enkel geval lukt het niet en blijft een vrouw een zorgzame maar onthechte moeder, die haar kinderen piekfijn in de maatschappij kan afleveren, maar die nooit dat archetypische moedergevoel heeft gehad. Het één is niet beter dan de ander, het is gewoon anders. En soms wil een archetype maar niet in een vrouw naar boven komen. En dat is ook goed. Godinnen in de vrouw-Demeter

Instinctief

Het Demeterarchetype is instinctief. Vrouwen die sterk onder de invloed van het Demeterarchetype staan, hebben weinig met de berekende manier waarop bijvoorbeeld een Athena-vrouw keuzes maakt. De drang om moeder te worden kan enorm zijn en er gaan geen verstandelijke overwegen mee gepaard. Het is er gewoon. Ook buiten het moederschap om hebben Demetervrouwen bijna reflexmatig de neiging om voor anderen te zorgen. Als ze niet oppassen, gaan ze daarbij over hun eigen grenzen heen en putten zichzelf uit.

Als Demeter opspeelt in het bewustzijn van een vrouw, gaan ze tot het uiterste om zwanger te worden wanneer dat via de natuurlijke weg niet lukt. Ze ondergaan slopende IVF-trajecten in hun pogingen om zich aan iedere strohalm vast te klampen om maar zwanger te kunnen worden. Wanneer zwanger worden echt niet lukt, valt een Demeter-vrouw in een diepe put en kan het leven leeg en zinloos aanvoelen.

Veel tienermeisjes die ‘per ongeluk’ zwanger worden, overkomt dat helemaal niet per ongeluk. Ze hebben van binnen een diepgevoelde moederwens en de instinctiviteit van het Demeter-archetype zit hem daarin dat het vanuit het onbewuste het bewuste gaat overrulen. Ze ‘vergeet’ veilig te vrijen. Ze ‘is slordig’ met de pil. Het is eigen aan de instinctieve archetypen (Hera, Demeter, Aphrodite) dat  diepgevoelde wensen het bewuste verstand uitschakelen en een vrouw dingen doet die vrouwen onder de invloed van de maagdelijke godinnenarchetypen nooit zouden overkomen, omdat ze veel verstandelijker zijn. Een Hera-vrouw gaat door roeien en ruiten om met een bepaalde man te kunnen trouwen. Een Demeter-vrouw stuurt aan op een zwangerschap. Een Aphrodite-vrouw stuurt aan op een verhouding. Het is niet eens uit te leggen hoe ze dat precies doen, maar ze krijgen het altijd voor elkaar. Deze vrouwen zijn niet dom, hun onbewuste is een zeer sterk sturende kracht in hun leven.

Het matriarchaatGodinnen in de vrouw-Demeter 5

Demetervrouwen hebben de neiging om elkaar op te zoeken. Demetermoeders zoeken vooral contact met andere moeders en op het werk zal ze hechte contacten met andere vrouwen belangrijk vinden. Als in een familie sterke Demetervrouwen in meerdere generaties voorkomen, kunnen die gezamenlijk een soort matriarchaat vormen waarin de mannen weinig te zeggen hebben. Ze zijn alles op de hoogte, regelen alles, beslissen alles, ze managen de familie alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Demetervrouwen gaan er vanuit dat ze onmisbaar zijn. Ze beschouwen het moederschap als de meest belangrijke, centrale en fundamentele positie op aarde. ‘Moeder worden’ is voor hen een soort initiatierite. Zodra je hebt gebaard, hoor je erbij.

Demetervrouwen zijn nadrukkelijk aanwezig en gaan er min of meer vanuit dat ze nodig zijn. Een Demetervrouw moet iets te bestieren hebben.  Ze voelt zich als een vis in het water als leidinggevende van een zorgafdeling of als vrijwilligster. Ze stelt zich op als een clanmoeder. Ze weet precies wat er speelt, ruikt het als iemand iets nodig heeft en doet het vervolgens. Haar matriarchale inslag kan van een Demetervrouw een klassieke matrone maken waar een man niet voorbij komt.

Elk kind hoort erbij

Hoe verschrikkelijk belangrijk kinderen voor een Demetervrouw zijn, blijkt wel uit het feit dat zij al haar zwangerschappen als haar kínderen beschouwt. Een Demetervrouw kan een abortus eigenlijk niet over haar hart krijgen en zal haar hele leven lang berouw hebben als ze zo’n keuze toch moet maken. Zelfs een miskraam, iets waarvan iedere zwangere vrouw weet dat het kan gebeuren en waar ze zich aan het begin van zwangerschap mentaal een beetje tegen ‘inbuffert’,  kan voor een Demetervrouw aanvoelen als het verlies van een kind. Voor een Demetervrouw is een zwangerschap nooit ongewenst, hooguit niet handig gepland. Het ergste wat haar kan overkomen, is gedwongen worden haar kind af te staan voor adoptie. Dit gebeurde in het verleden vaak bij buitenechtelijke kinderen en het was een zinloze en wrede gewoonte om de baby’s direct na de geboorte bij de moeder weg te halen.  Het heeft bij menig Demetervrouw een trauma achtergelaten dat ze nooit te boven is gekomen. Ook de hardvochtige gewoonte van nog niet zo lang geleden om doodgeboren kinderen niet te begraven en niet als persoon te erkennen laat bij een Demetervrouw een buitensporig groot litteken achter. Nog decennia later barsten vrouwen in tranen uit als ze herinnerd worden aan het kind dat ze hebben gedragen en gebaard, maar niet konden bemoederen. Zo’n vrouw zal, als ze nog twee kinderen heeft, vol overtuiging zeggen dat ze drie kinderen heeft, alleen de derde is er niet. Voor een Demetervrouw is de waarde van een kind eigenlijk niet in woorden uit te drukken. 

Demeter  in relaties

Het is een typisch Demeter-patroon dat een vrouw een man zoekt om een gezin mee te stichten. Voor een Demeter-vrouw  is haar huwelijk ondergeschikt aan het moederschap. Ze stelt geen hoge eisen aan een man, zoals Athena- en Heravrouwen doen, maar het is een pre dat hij lief is voor de kinderen. Ze voelt zich aangetrokken tot mannen die een moederfiguur nodig hebben en zal niet van hen eisen dat ze carrière maken. Zolang hij genoeg verdient om haar ongestoord te laten moederen en haar kinderen niets tekort komen, vindt ze het allang best. Demeter vrouwen kunnen zo in beslag worden genomen door het moederschap, dat hun partner van secundair belang is.

Een ander typisch Demeter-patroon in relaties is dat een vrouw alle andere interesses laat vallen zodra er kinderen komen. Ze praat alleen nog maar over de kinderen en de perikelen daarom heen, doet geen moeite meer om zich leuk aan te kleden en een aantrekkelijke vrouw voor haar partner te zijn. Haar vroegere vriendinnen die geen kinderen hebben, verliest ze uit het oog. Hobby’s waar ze altijd zoveel plezier aan beleefde, gaan op een laag pitje of verdwijnen helemaal. Op het moment dat ze kinderen heeft, heeft ze het gevoel dat haar leven is vervuld en doet de rest er niet meer toe doet. Ze kan op deze manier haar eigen ontwikkeling laten verslonzen en haar positie op de arbeidsmarkt ondermijnen, wat haar duur kan komen te staan wanneer haar huwelijk strandt. En dat is niet ondenkbaar, want veel vrouwen die volledig worden opgeslokt door Demeter, investeren nauwelijks meer in de relatie met hun partner. Wanneer hun man geen genoegen meer neemt met de relatie, kunnen Demeter-vrouwen er op een zeker moment alleen voor komen te staan en eindigen dan vaak als alleenstaande moeder met een zeer karig inkomen. Pragmatisch als ze zijn, slaan ze zich daar meestal wel doorheen. Voor zichzelf geven ze niet om luxe, maar het knaagt aan hen wanneer ze hun kinderen niet alles kunnen geven.

Een ander Demeter-patroon is dat van de moeder-zoonrelatie. Wanneer haar man zich de zorg van zijn vrouw laat aanleunen, gaat zij er gretig mee door en kan van haar man haar ‘extra kind’ maken. Wanneer de kinderen volwassen zijn, kan de echtgenoot een soort surrogaatkind worden. Samen met het machtige man-dienstbare echtgenote patroon tussen een Zeus-man en een Hera-vrouw en een mei-decemberrelatie tussen een onvolwassen Persephone-vrouw en een oudere man met behoefte aan adoratie zijn dit de patronen die vaak voorkomen bij vrouwen die worden beïnvloed door de kwetsbare godinnen-archetypen. Het zijn in feite beperkende patronen, maar zolang beide partners er geen probleem mee hebben, kunnen ze heel lang blijven bestaan omdat ze er allebei uithalen waar ze naar op zoek zijn.

Demeter als moeder

Een Demeter-vrouw geeft haar kinderen duidelijk de prioriteit. Ze zal graag thuisblijfmoeder zijn, of als ze werkt, heel weinig werken. Ze voelt zich schuldig als ze in haar eigen ogen te weinig tijd met haar kinderen doorbrengt. Ze vindt het belangrijk om haar kinderen fysiek dicht in de buurt te hebben. Ze kan haar kinderen moeilijk overdragen aan de zorg van een ander-niemand weet zo goed wat ze nodig hebben als zij. Een Demeter-vrouw ervaart het moederschap als een levensvervulling. Het is voor haar niet iets wat je erbij kunt doen. Je gáát ervoor, en anders kun je het wat haar betreft beter laten.

Een Demeter-moeder vindt het heerlijk om te ‘tuttelen’ met haar kinderen. Borstvoeding geven, ellenlange rituelen rondom in bad doen of een luier verschonen, eindeloos kiekeboe-spelletjes doen, slenteren in het park met een dreumes die alles wil onderzoeken, de rake opmerkingen, ze vindt alles aan kinderen even verrukkelijk. Ze kan helemaal opgaan in de manier waarop een kind de wereld ziet. Ze vertraagt haar levenstempo naar de belevingswereld van haar kind. Het maakt haar niet uit wanneer een wandeling van een kwartier een uur duurt omdat haar kind alles wil bekijken of wanneer het eten van een boterham een half uur in beslag neemt of wanneer haar kind pap in zijn haar smeert.  Sommige vrouwen worden daar ongeduldig van, maar zij geniet daarvan. Ze creëert een habitat waarin haar kind de wereld kan verkennen.

Een Demeter-vrouw gaat tot het uiterste om haar kinderen te beschermen en als het moet, offert ze zichzelf op. Net zoals Demeter in de mythologie hemel en aarde bewoog om haar dochter Persephone terug te krijgen toen ze door Hades werd ontvoerd, laat een Demeter-vrouw alles uit haar handen vallen als haar kind hulp nodig heeft of ziek is. De draagkracht, veerkracht en energie van Demeter-moeders zijn onvoorstelbaar. Of ze kilometers door de woestijn moet lopen met haar kind op de arm om aan oorlogsgeweld te ontkomen, al haar energie investeert in hulp voor haar gehandicapte kind, een patientenvereniging opzet om de belangen van haar kind te behartigen, ze doen het. Een Demeter-vrouw voelt sterk het ‘voor de volgende generatie’ van het moederschap. Als het om kinderen gaat, denkt ze generaties vooruit. Ze is daarom ook vaak idealistisch. Kom bij haar niet met natuurmystiek aanzetten. Ze wil een wereld achterlaten waarin haar kinderen ook nog een goed leven hebben. Moederdag is een ode aan het Demeter-archetype.

De schaduwkanten/de verdringing

De schaduwkant van het Demeterarchetype heeft alles te maken met een over-identificatie met de moederrol. Een vrouw kan zich zo uitsloven voor haar kinderen of de mensen om haar heen, dat ze leegloopt op haar drang om iedereen te verzorgen en bij te staan. En het is ook lastig om uit dit patroon te stappen omdat andere mensen gretig de zorg aannemen die zij aanbiedt. Godinnen in de vrouw-Demeter

Een klein venster

Demeter-vrouwen gaan soms zo op in hun zorgende rol dat ze niet lijken te beseffen dat de wereld groter is dan poepluiers, potjes olvarit en snotneuzen. Natuurlijk is het moederschap ook ontzettend belangrijk, maar Demeter-moeders kunnen er in doorslaan en zelfgenoegzaam worden. Ze kunnen een scherp oordeel hebben over vrouwen die het moederschap niet dezelfde prioriteit geven als zij. Omdat ze zelf sterk instinctief worden gedreven om moeder te worden en kinderen te verzorgen, kunnen ze zich moeilijk voorstellen dat andere vrouwen meer rationele en creatieve drijfveren hebben. In feite gaat de wereld buiten het gezin aan hen voorbij. Ze hebben soms geen hoge dunk van vrouwen met een carrière, maar vergeten daarbij dat op de hoogste regionen van de werkvloer beslissingen worden genomen die iedereen aangaan en dat een gezonde man/vrouw balans daarbij belangrijk is.

Demeter-vrouwen kunnen er blind van overtuigd zijn dat de manier waarop zij invulling geven aan het moederschap, de enige juiste is. Moeders kunnen kersverse moeders bekogelen met allerlei adviezen over hoe je met een baby om zou moeten gaan die soms behoorlijk tegenstrijdig zijn. De wat autonomere moeders onder ons zullen wel gemerkt hebben dat er op het schoolplein behoorlijk wat passieve agressie wordt uitgespeeld tussen moeders die denken het beter te weten en moeders die wat ‘losser’ in het moederschap staan.

Passieve agressie

Een Demetervrouw zal niet rechtstreeks zeggen dat ze het ergens niet mee eens is. Dat durft ze niet. In plaats daarvan probeert ze de ander te laten voelen hoe ze erover denkt. En vrouwen die onder invloed van de afhankelijke godinnenarchetypen staan, zullen zo’n steek onder water direct oppikken (en er meestal de corrigerende boodschap uithalen), maar een typische maagdelijke godinnenvrouw merkt het waarschijnlijk niet eens, laat staan dat ze zich er iets aan gelegen laat liggen. En dat geldt al helemaal voor mannen.

Als een Demetervrouw niet het gewenste effect bereikt met passieve agressie (en gebeurt vaak), zal ze zich gepasseerd voelen, maar ook dat spreekt ze niet uit. Ze pot haar woede op, die zich meestal uit in een depressie, of ze raakt verzuurd en verbitterd. ‘Ik moet hier in huis ook altijd alles alleen doen’ is een typische Demeter-uitspraak. Ze vraagt niet om hulp. Enerzijds wil ze zelf de touwtjes in handen hebben en voelt ze zich goed als ze de spil is waar alles om draait, aan de andere kant overlaadt ze zichzelf en voelt ze door haar ‘wolkige’ bewustzijn te laat dat ze teveel hooi op haar vork neemt.

Leeglopen op de zorg voor anderen

Een Demeter-vrouw kan haar leven lang zich het vuur uit de sloffen rennen om het iedereen naar de zin te maken. En het nadeel van die rol is dat iedereen haar zorg voor lief neemt en er zelden voor bedankt. En dat gaat aan een Demeter-vrouw knagen. Ze voelt zich overbelast, maar zal dat niet snel zeggen, terwijl ze wel wil dat er rekening met haar wordt gehouden. Ze kan óf haar boosheid eindeloos inslikken, wat zich kan uiten in depressie, of ze probeert van zich af te bijten in de vorm van passieve agressie. Dat heeft vaak niet het gewenste effect, waardoor ze met haar boosheid blijft zitten, en andere mensen haar als onprettig in de omgang ervaren. Het komt vaak niet bij mensen op dat ze er gewoon even geen zin in heeft om voor een ander te zorgen, omdat ze dat altijd vol overtuiging doet.

Respectvol voor zichzelf opkomen

Een Demeter-vrouw mag leren om op een heldere en zelfbewuste toon haar wensen en behoeften te communiceren. Ze mag zeggen dat ze handen tekort komt en dat ze hulp nodig heeft Ze mag de ruimte innemen die ze nodig heeft. Ze mag het zichzelf permitteren om niet de spil te zijn waar alles om draait. Ze mag zeggen: “Dit is teveel werk, ik heb hier hulp bij nodig’.  En ze zal moeten leren om te zeggen: ” Ik had het anders gedaan dan jij doet, maar je bent nog steeds een moeder die op haar eigen manier het beste voor heeft met haar kind.”

De overheersende moeder

Een Demeter-vrouw beleeft oprecht vreugde aan het verzorgen van anderen, maar de keerzijde is dat ze voor haar levensvervulling zo afhankelijk wordt van haar moederrol dat ze dwangmatig gaat zorgen om zich nuttig te voelen. Ze accepteert dan geen ‘nee’ wanneer iemand iets zelf wil doen of wanneer haar kinderen groter worden en hun moeder niet meer zo hard nodig hebben. In meer onschuldige gevallen is ze een overbezorgde moeder die met uitpuilende broodtrommels en pannen vol eten in de weer is, want ze zouden eens wat tekort komen. Maar een Demeter-vrouw kan ook een bazige, bezitterige en claimende moeder worden die haar kinderen geen ruimte voor zichzelf gunt. Ze wil bij iedere beslissing van haar kinderen een vinger in de pap hebben en  dwingt af dat alles binnen de familie op haar manier gebeurt.Godinnen in de vrouw-Demeter

Een Demetervrouw kan door een rouwproces heengaan wanneer haar kinderen de deur uitgaan of wanneer ze in de overgang komt. Zelfs als haar gezin al compleet is, is de wetenschap om geen kinderen meer te kunnen krijgen, erg pijnlijk. Sommige vrouwen hebben verdriet wanneer ze stoppen met borstvoeding geven. Ze hechten zo sterk aan de moeder-kindsymbiose dat ze bij wijze van spreken al een lege nest-syndroom ervaren wanneer hun kinderen niet meer aan de borst drinken.

Depressie

Omdat een Demeter-vrouw voor haar welzijn zo afhankelijk is van anderen, is ze bevattelijker voor depressie dan andere vrouwen. Omdat ze het nodig heeft dat anderen haar nodig hebben, kan ze buitengewoon verdrietig zijn wanneer haar kinderen de deur uitgaan, wanneer ze overtallig is op haar werk, wanneer ze merkt dat ze niet wordt gewaardeerd (of op een afstand wordt gehouden omdat ze erg overheersend is) of wanneer haar kinderen zich tegen haar afzetten tijdens de puberteit. Ze overziet niet altijd dat dat normale gebeurtenissen zijn die bij het leven horen, of wanneer ze wordt afgewezen, dat ze zelf een aandeel in de situatie heeft.

Een Demeter-vrouw kan ook depressief worden omdat ze overwerkt is omdat ze zich teveel voor anderen uitslooft. Ze heeft bij uitstek het diffuse bewustzijn van de kwetsbare godinnen en merkt te laat dat ze over haar grenzen heengaat. Depressie is dan vaak het uiterste signaal van lichaam dat ze daarmee op moet houden.

Omdat ze een aarde-vrouw bij uitstek is, lijkt het wel of ze als een plant verwelkt en het in haar geest winter wordt als ze depressief is. Ze functioneert niet goed meer, is niet meer te motiveren en zwelgt in haar eigen verdriet. Waar autonomere vrouwen doorwerken ondanks dat ze depressief zijn, lukt dat een Demeter-vrouw gewoon niet. Alles komt tot stilstand en ze moet haar psychische winter door. En net zoals de lente wordt aangekondigd door de eerste groene sprietjes, begint er in de geest van een Demeter-vrouw uiteindelijk iets opnieuw uit te lopen, waarna haar depressie oplost en ze haar leven kan hervatten.

Het perfecte moeder-complex

Een Demeter-vrouw kan haar kind zo verafgoden dat ze vindt dat ze tekortschiet als ze geen perfecte moeder van haar kind is. Ze legt de lat bijzonder hoog en haar beeld van ‘perfect moederschap’ is vaak zo onrealistisch dat het eerder schadelijk is voor haar kind. Een moeder die verliefd is op haar kind kan het te weinig grenzen opleggen, waardoor het niet leert om met weerstand om te gaan. Er kan een soort competitie met andere moeders ontstaan over wie de volmaaktste moeder is. Dat kan leiden tot uitwassen waar niemand echt gelukkig van wordt, zoals een race om de meest ludieke verjaardagstraktatie, het hipste lunchtrommeltje, of iedere dag een creatieve vlecht in het haar. Een vrouw die lijdt aan het perfecte-moeder-complex heeft voortdurend het gevoel dat haar waarde als vrouw wordt afgemeten aan haar kwaliteiten als moeder. Voor een gedeelte is dat ook zo-iedereen vindt het fijn om een goede moeder te zien-, maar de eisen waaraan ze meent te moeten voldoen kunnen zo subjectief, zo krankzinnig hoog zijn en zo hard ingrijpen op haar welzijn, dat ze gaat lijden onder haar eigen ambitie. En omdat Demeter-moeders onderling elkaar flink de maat nemen, krijgt een vrouw die het in de ogen van andere vrouwen niet goed doet, ook duidelijke afwijzingen te incasseren. En van een andere moeder te horen krijgen dat je het niet goed doet als moeder, is voor een Demeter-moeder onverteerbaar.

Demeter-vrouwen zijn ontvankelijk voor het ‘roze-wolkcomplex’: het moederschap moet één groot euforisch feest zijn en als het dat niet is, voelen ze zich tekortschieten. Ze kunnen zich schuldig voelen als het niet lukt om borstvoeding te geven. Of een ontaarde moeder als ze even helemaal kláár zijn met de gebroken nachten, de wasmanden vol met ondergepoepte rompertjes en spuugdoekjes, het trage tempo met een kind of het feit dat je sociale contacten drastisch worden uitgedund. Dat mag, dat mag. Een Demeter-moeder vergeet soms dat ze ook nog een identiteit heeft naast haar kind en die verlangt wel eens terug naar de tijd dat het leven nog eenvoudig was…

Veel moeders zullen gemerkt hebben dat de druk om borstvoeding te geven erg hoog is. In de persoonlijke kring of op internet uitgespeelde (vaak weer die passieve!) agressie van de ‘melkmaffia’ of de ‘tietenpolitie’ (ik citeer even wat vleiende benamingen 😉  ) komt de extreme moeder-identificatie van sommige Demetervrouwen behoorlijk naar boven als het om de ‘handeling der handelingen’ van het moederschap gaat: borstvoeding geven. madonna-borstvoedingIk zal er nuchter over zijn: dat lukt niet altijd. En daar zijn in het verleden veel kinderen door gestorven. Niet voor niets hadden rijke vrouwen een ‘min’:  een vrouw die hielp met borstvoeding geven zodat de geliefde erfgenaam in leven bleef. Natuurlijk is het prachtig als je zelf je kind kunt voeden, maar als dat niet lukt: van flesvoeding gaan ze echt niet dood. Een vrouw in mijn omgeving kreeg scherpe kritiek omdat ze enkele weken na de geboorte van haar kind omschakelde op flesvoeding. Ze had het langer moeten proberen en ze was gemakzuchtig. Maar ze had niet zoveel melk en met haar medische achtergrond wist ze dat een klein gebrek aan voedingsstoffen de ontwikkeling van de hersenen van haar baby al zou benadelen in deze prille fase. Met flesvoeding wist ze tenminste zeker dat haar baby genoeg voeding kreeg. Basaal eten en drinken kan belangrijker zijn dan de geheiligde symbiose tussen moeder en kind.

Mogelijkheden tot groei

Het weerstaan van de roep van het moederschap

Er is natuurlijk helemaal niets mis met het moederschap of een kinderwens, maar Demetervrouwen kunnen zo instinctief hun kinderwens volgen dat ze keuzes maken die nadelig zijn. Ze kunnen te jong zwanger raken, of proberen aan een ongezonde gezinssituatie te ontsnappen door moeder te worden, of hun opleiding afbreken of onder hun intellectuele of opleidingsniveau gaan werken om moeder te kunnen worden. Het zijn allemaal keuzes waar ze op een zeker moment spijt van kunnen krijgen. Als een Demeter-vrouw kan begrijpen dat haar drang om moeder te worden vanuit haar onbewuste wordt aangestuurd en dat ze nog genoeg tijd heeft om onder veel gunstiger omstandigheden moeder te worden als ze wacht tot ze haar opleiding heeft afgerond, wat werkervaring heeft of voldoende inkomen om haar kind alles te geven wat het nodig heeft, kan ze uiteindelijk een veel betere moeder voor haar kind zijn wanneer ze overhaast of te jong een gezin sticht. 

Verder kijken dan het moederschap

Een Demeter-vrouw zal moeten accepteren dat andere vrouwen een andere invulling aan het moederschap geven. Met name vrouwen die onder de invloed van de maagdelijke godinnenarchetypen staan, zullen zich net zo beroerd voelen als een Demetervrouw die wordt geobstrueerd in haar kinderwens, wanneer ze hun maatschappelijke ambities laten vallen. En misschien geeft een vrouw die haar kind niet in alles probeert te behagen of het leert zich op eigen kracht te redden, het wel heel waardevolle bagage mee.

Om niet in een gat te vallen wanneer haar kinderen volwassen zijn, moet een Demetervrouw nadenken over een invulling van haar leven na het moederschap en dat betekent dat ze open moet staan voor de invloed van andere archetypen. Soms gebeurt dat spontaan wanneer vrouwen merken dat ze meer tijd krijgen voor zichzelf wanneer de moederrol ophoudt. Maar soms lukt dat niet en treurt ze  omdat ze geen moeder meer kan zijn. Voor haar zullen de jaren dat haar kinderen klein waren, altijd de mooiste jaren van haar leven blijven, maar de jaren daarna hoeven niet waardeloos te zijn. Soms zet ze de moederrol voort in andere activiteiten, bijvoorbeeld pleegmoederschap, vrijwilligerswerk of door zich in te zetten voor een goed doel. Soms besluit ze haar leven een andere wending te geven door te herintreden op de arbeidsmarkt, zich creatief of spiritueel te ontwikkelen. Maar de moederlijke inslag van een Demeter-vrouw zal nooit helemaal verdwijnen.

Veel Demeter-vrouwen komen in armoede terecht wanneer hun huwelijk strandt doordat ze niet veel aandacht aan hun werk hebben besteed. Ze voelen zich dikwijls schuldig dat ze hun kinderen niet alles kunnen geven, maar hebben ook niet geanticipeerd op de mogelijkheid dat ze er alleen voor kunnen komen te staan. Door haar werk serieuzer te nemen en te beschouwen als een serieuze bezigheid in plaats van ‘een centje bijverdienen’, kunnen ze hun eigen maatschappelijke positie verbeteren en die van hun kinderen dus ook. Juist omdat ze alleen maar moeder wilde zijn, kan ze haar kinderen onvoldoende voorbereiden op de maatschappij, zodat ze bijvoorbeeld afstuderen met een flinke studieschuld omdat er nooit genoeg geld was voor een studie. Of doordat ze opgroeien in armoede omdat ze alleenstaand moeder is na een scheiding en er problemen zijn met de alimentatie. Je kunt als moeder wel permanent bij je kinderen willen zijn, maar als de consequentie daarvan is dat er maar drie keer per week een warme maaltijd is en ze in de winter op afgetrapte gympen naar school moeten omdat er geen geld is voor fatsoenlijke schoenen, schiet je dan niet je doel voorbij?  Een Demetervrouw over-identificeert zich soms met de emotioneel-affectieve kant van het moederschap en kan zich te weinig bezighouden met de materieel kant. Om kinderen groot te brengen is liefde alleen niet genoeg en moet er soms gewoon hard gewerkt worden om aan de materiële  eisen te voldoen. Als ze rekening houdt met relevante werkervaring, mogelijkheden om door te groeien en ervoor zorgt dat haar cv aantrekkelijk is voor een werkgever, kan ze zichzelf en haar kinderen veel ellende besparen. Ze kan wel van mening zijn dat het moederschap een levenslange, serieuze ‘baan’ is voor een vrouw, maar de maatschappelijke realiteit is anders. Zich volledig wijden aan het moederschap is misschien een persoonlijke keuze, maat sociaal-maatschappelijk is het allerminst een veilige keuze. En dat zou ze op zijn minst eens goed tot zich door moeten laten dringen en er bewust een keuze in maken zodat ze volledig achter de gevolgen kan staan. Als ze werkelijk het moederschap zo belangrijk vindt dat ze bereid is van weinig geld te leven als ze een alleenstaande moeder wordt, dan is dat haar keuze. Maar als het haar overvalt omdat ze er nooit over na heeft gedacht, is het wel een probleem. En als de voornaamste reden om het moederschap zo’n hoge prioriteit te geven was, in de eigen behoefte om voor anderen te zorgen te voorzien, was dat dan misschien geen egocentrische keuze waar de kinderen later schade van ondervinden?zoon-kind-moederra

Het loslaten van ‘moeder-dwang’

De perceptie die een Demeter-moeder heeft van het moederschap, is voor een groot deel gevormd door haar eigen hoge eisen en verwachtingen en wordt gevoed en in stand gehouden door vrouwen met hetzelfde ‘complex’ als zijzelf. Als moeders  hoofdzakelijk optrekken met ‘vrouwen zoals zijzelf’, kunnen ze in een negatieve spiraal terechtkomen van onderhuidse concurrentie wie de beste moeder is en angst om tekort te schieten in de ogen van anderen.

Ze probeert een menselijke ‘hoorns des overvloeds’ te zijn voor haar kinderen. Maar een vrouw kan geen godin belichamen. Ze is een mens met alle tekortkomingen die daarbij horen en dat betekent ook dat ze fouten zal maken in de opvoeding van haar kinderen. Ze heeft daarmee als mens niet gefaald. Ze heeft zich met hart en ziel voor haar kinderen ingezet en dat is genoeg.

Hulp van andere godinnen

Een Demeter-vrouw kan van Artemis leren om prioriteit te geven aan wat zij belangrijk vindt en waar ze energie van krijgt. Dat is belangrijk om je staande te kunnen houden in de drukke periode dat de kinderen klein zijn. Ze kan van Athena leren dat je niet iedereen kunt en hoeft te plezieren en dat er ook andere dingen belangrijk zijn dan de beslommeringen van het gezin. Ze kan van Hestia leren om op een meer onthechte manier voor anderen te zorgen. Je kunt voor een ander zorgen vanuit de wens om licht te brengen in de wereld en niet om je gewaardeerd te voelen. Ze kan van Hera leren om de relatie met haar man wat serieuzer te nemen en haar man meer voor vol aan te zien. Ze kan van Persephone leren om zich niet altijd voor iedereen verantwoordelijk te voelen. Ze kan van Aphrodite leren dat vrouw-zijn zoveel méér is dan moederen en haar artisticiteit, sensualiteit en seksuele levenskracht omarmen. vrouw-sensueel

De pre-patriarchale oeressentie

Demeter belichaamt in haar zuivere vorm de Oermoeder, maar ook de wijze Aardevrouw die als vanzelfsprekend in het middelpunt staat en naar wiens woord zonder meer wordt geluisterd. Demeter is de moederlijke matriarch die geeft vanuit de pure vreugde van het geven. Dit archetype heeft vanaf de oorsprong van de mensheid in hoog aanzien gestaan, getuige de enorme hoeveelheid Moedergodin-beeldjes met zwangere buiken, volle borsten en de nadruk op geboorte en de overvloed van de natuur. Mensen houden nu eenmaal van moeders. 

De patriarchale wond

De patriarchale verdraaiing van het Demeter-archetype is de over-identificatie met het moederschap, waarbij haar rol als wijze vrouw en stammoeder is vergeten. Ze kan haar wijsheid niet meer kwijt in een raadgevende rol voor haar volk of familie en is onder het patriarchaat al haar energie gaan kanaliseren in de moederrol, die daardoor iets dwangmatigs heeft gekregen.

Dat kan in de vorm van de overbezorgde moeder die haar kinderen teveel bij zich houdt, de moeder die perfect wil zijn, de bedillerige moeder die zich opdringt of de dominante moeder die haar kinderen beheerst. Deze verdraaiing heeft voor veel problemen gezorgd. Veel mensen dragen sporen van hun kindertijd met zich mee van een moeder wiens woord wet was in de negatieve betekenis. Ze besliste wat er gebeurde, in plaats van dat ze vanuit haar aarde-moederwijsheid aanvoelde wat voor ieder afzonderlijk het beste was. Tijdens de overgang  van de matriarchale naar patriarchale culturen werden de wijze moeders vanuit het centrum naar de periferie gedirigeerd en een monumentaal archetype als Demeter kun je natuurlijk niet ongestraft marginaliseren. De vrouwen die eerst vanzelfsprekend op een moederlijke manier de lakens uitdeelden, moesten in de nieuwe situatie genoegen nemen met de kruimels van invloed die overbleven. De brede invloed die ze eerder binnen de clan deden gelden, konden ze opeens alleen nog maar uitleven binnen hun eigen gezin. Het oer-archetypische mannelijke beeld van Moeder onder het patriarchaat is niet een weldoende al-moeder, maar een heerszuchtig, dominant monster dat haar kinderen verstikt en verzwelgt. Of dat beeld terecht is is een tweede, en je zou je kunnen afvragen in hoeverre die patriarchale mannen zelf een aandeel hadden in die situatie, maar Demetervrouwen hebben de behoefte om alomtegenwoordig te zijn, en als ze in die behoefte worden beknot, kan zich dat venijnig uiten.

Juist door zich los te maken van de moederrol en haar maatschappelijke rol en ambities serieuzer te nemen, kan het evenwicht tussen moederen en een bemiddelende en zorgende rol in de maatschappij weer in balans komen. 

Wat zou de godin Demeter je willen meegeven?

“Koester al het leven, het is de mooiste manifestatie van het goddelijke op aarde. Als vrouwelijk wezen ben je gezegend met het vermogen het leven te ontvangen, te laten groeien, te baren, te voeden en te begeleiden op weg naar volwassenheid. Verdedig het leven en help het tot wasdom te komen”.

******

Meer in deze serie:
  1. Godinnen in de vrouw
  2. Artemis
  3. Athena
  4. Hestia
  5. Hera

Bronnen

  1. Bolen, Jean Shinoda. Godinnen in elke vrouw . Een nieuwe psychologie voor de vrouw. Uitgeverij Lemniscaat, 9e druk. 2001.
  2. Brenters, Marlies. Een Vrouw Heeft Zeven Gezichten. Uitgeverij Artemis
Foto van Merel

Merel

Ik ben ervaringsdeskundige op het gebied van autisme. De maatschappij ziet vooral de problemen die met autisme samenhangen. De talenten die bij autisme horen, worden vaak te weinig ontwikkeld. Autisme is een wonderlijke manier van zijn waarbij de gave van het verstand wordt verbonden met een diep vermogen om te voelen. Ik wil deze bijzondere binnenkant van autisme met mensen delen zodat ze anders tegen zichzelf of tegen mensen met autisme aan kunnen kijken. Ik ben een 'intuïtieve nerd'. Houd me ook bezig met sjamanisme, kruiden en dieptepsychologie. Mijn levenspad is het verbinden van kennis en magie. Ik onderzoek vrije manieren van leven in een maatschappij die nog erg beperkend is. Mijn passies zijn het vinden van mijn eigen weg in een uniforme maatschappij, muziek, lezen en tuinieren.
nieuwetijds 5-hoek

Overige artikelen

Wat jouw zielsmissie van jou nodig heeft
Wat is hartsverbinding? Waarom is dat zo belangrijk in seks?
Oogstaren: Ervaar diepe verbinding en spirituele inzichten
Praktische tips om te ‘zien’ voorbij fysieke energie
Hoog Functionerende Depressie: Symptomen en Herkenning
Liever alleen dan in een ruilsysteem
8 Harde Waarheden Die Je Toch Moet Horen Om Je Leven Op Orde Te Krijgen
Het belang van het juiste moment
Post traumatische stress energetisch gezien
Ben jij al Verlicht?- Wat is verlichting dan eigenlijk?
Moederkracht: Hoe geef ik mijn kind veiligheid mee?
10 Edelstenen en kristallen ter ondersteuning van zwangerschap en geboorte