Helaas is het zo dat we meestal pas iets veranderen in ons leven als we onder druk van de omstandigheden, daartoe gedwongen worden. Als alles zijn gangetje gaat, is er weinig reden om vragen te stellen bij je bestaan; het is wel goed zo. Pas als alles gaat schuiven door externe factoren en omstandigheden die we niet in de hand hebben, ontdekken we met een schok dat we niet verder komen met onze gebruikelijke reactiepatronen en gewoontes: er wordt iets anders van ons verwacht, we moeten buiten onze comfortzone treden en dat doen we meestal niet vrijwillig. De angst voor verandering speelt ons parten.
Een scheiding, een overlijden van een partner of kind, een ernstige ziekte of het verliezen van ons inkomen of huis, ontregelt ons leven, zet alles op zijn kop en maakt dat we ons onveilig, onzeker en kwetsbaar voelen. We zijn ons houvast kwijt en willen niets liever dan dat de situatie weer wordt zoals hij was voordat de aarde onder onze voeten het begaf. Het leven wordt chaotisch, onvoorspelbaar en je kunt je niet voorstellen dat je ooit weer betere tijden zult ervaren.
Positieve gevolgen
Toch beseffen we vaak wel dat dit de momenten in ons leven zijn die, na van de eerste schok te boven te zijn gekomen, ook een positieve invloed op ons kunnen hebben. We moéten wel veranderen. In eerste instantie gewoon om te overleven maar daarna, als we in rustiger vaarwater zijn gekomen, soms pas jaren later, ontdekken we misschien dat we ongemerkt gegroeid zijn. We worden ons bewust van kwaliteiten en eigenschappen die we niet van onszelf kenden: we blijken moediger, creatiever en inventiever te zijn dan we dachten, hebben meer mededogen met anderen en onszelf gekregen en zijn assertiever geworden. We hebben geleerd beter voor onszelf te zorgen en genieten meer en bewuster van kleine dingen. We waarderen wat we wél hebben en beleven alles intensiever dan voorheen. Ons bewustzijn is enorm toegenomen en dat is precies de reden waarom ons leven zo gelopen is.
Onze ziel is meestal niet geïnteresseerd in een zo rustig en soepel mogelijk verlopend levenspad. Ze is hier gekomen om zich te ontwikkelen en haar bewustzijn te verhogen. Daarom kent ons zielsplan meestal de nodige uitdagingen, waarbij het niet de vraag is of die ons op het moment zelf goed uitkomen of blij maken, want dat doen ze per definitie niet, maar of ze de potentie in zich hebben tot groei en bewustwording. Of we die mogelijkheid benutten is aan ons. Als we langdurig in zelfbeklag en slachtofferschap blijven hangen, dan missen we deze kans die het leven ons biedt. (Meer over het zielsplan kun je lezen in mijn boek Licht op je levenspad, zicht op je zielsplan)
Contrast ervaren als motor voor verandering
Behalve door een acute crisis leren we verder het meest door contrast. Datgene wat ontbreekt, of te overvloedig aanwezig is in ons leven, zorgt ervoor dat we gaan verlangen naar het tegendeel ervan. Als dat verlangen maar groot genoeg is, zal het onze angst voor verandering overwinnen.
Als kind groeide ik op in de naoorlogse periode. Het was een tijd waarin eigenlijk bijna iedereen naar de huidige maatstaven arm was. Het leven was sober en beperkt. Kinderen kregen weinig ruimte om zichzelf te zijn. Daarbij kwam in mijn geval dat mijn moeder getraumatiseerd was door de oorlog en een dominant en dwingend karakter had. Kortom, ik voelde me ernstig beknot en heel onvrij. Ik verlangde enorm naar het moment dat ik meerderjarig zou zijn en mijn eigen keuzes zou kunnen maken. Daarom ging ik direct na mijn opleiding aan de kunstacademie op reis. Vrijwel zonder geld, maar met een geweldige behoefte om te kunnen gaan en staan waar ik wilde en avonturen te beleven. Het waren de belangrijkste twee jaren van mijn leven. Ik leerde op mijzelf te vertrouwen, mijn intuïtie te volgen en niets te doen wat niet goed voelde. Het was een stevige basis voor de rest van mijn leven.
Die naoorlogse periode doet me wel wat denken aan de huidige situatie. Al was die tijd in menig opzicht veel beperkter en langduriger, toch heeft ook deze lockdown het effect dat we gaan verlangen naar meer vrijheid. Hoe langer het duurt en hoe strikter de maatregelen, hoe sterker dat gevoel wordt. Niet iedereen heeft daar overigens last van. Sommigen ervaren de beperkingen als een zegen en genieten van de rust en het niets hoeven. Met name veel HSP’ers vinden het wel prima zo.
Wat voor ons als individu geldt, geldt ook voor de maatschappij als geheel
Ook als maatschappij veranderen we pas iets als we niet anders meer kunnen, we ertoe gedwongen worden, bijvoorbeeld door een pandemie. En hoe langer een crisissituatie duurt, hoe meer effect deze zal hebben. Blijft het bij een korte periode van ongemak en chaos, dan zal er, als de oude situatie weergekeerd is, misschien weinig veranderen. Het probleem is overwonnen en we kunnen doorgaan alsof het een boze droom was waaruit we gelukkig ontwaakt zijn. Pas als het veel langer duurt zal de situatie misschien de impact hebben die nodig is om tot werkelijke veranderingen te leiden. Daarom denk ik dat het in dat verband helaas noodzakelijk is dat de coronacrisis langer duurt. (Lees ook mijn artikel Wat mijn gidsen over de coronacrisis te vertellen hebben.)
Verandering van onderaf
Wat we van de crisis zouden moeten leren, wordt steeds duidelijker. Het zijn ingrijpende veranderingen die noodzakelijk zijn om een gezonde, rechtvaardige en duurzame samenleving tot stand te brengen, waarin mensen werkelijk kunnen floreren. Die veranderingen zullen maar mondjesmaat van bovenaf tot stand kunnen komen, omdat er te grote belangen gemoeid zijn bij de status quo. Natuurlijk kunnen wij enige invloed uitoefenen door onze stem te laten horen in het maatschappelijk debat, maar wij zullen er vooral zelf voor moeten zorgen dat we met steeds meer gelijkgestemde zielen andere keuzes maken: gezonder leven, goed voor onszelf en onze omgeving zorgen, onze kinderen wijs en liefdevol opvoeden en waardevolle ervaringen creëren in plaats van materiële doelen nastreven.
Het wordt steeds belangrijker deze manier van leven met elkaar te delen, elkaar op te zoeken om netwerken van gelijkgestemden te creëren. Het licht en de positieve energie kunnen dan exponentieel toenemen. Zo kunnen we de kritische massa bereiken die nodig is om een wezenlijke verandering tot stand te brengen. Hopelijk kunnen we achteraf constateren dat deze crisis ons daarbij geholpen heeft.
