Het is herfst, dus het komt er weer aan: het terugzetten van de klok. Dat betekent een uur langer kunnen slapen in de nacht van 26 op 27 oktober. ’s Ochtends wordt het een uur eerder licht en ’s avonds een uur eerder donker. De afgelopen jaren wordt er veel over gesproken, ook in de politiek. Want is die klok verzetten nu eigenlijk wel zo’n goed idee? Zijn de nadelen misschien groter dan de voordelen?
In 1784 schreef de Amerikaan Benjamin Franklin een satirisch artikel over de ‘verspilling van daglicht’. Hij grapte met het idee eerder op te staan en te gaan slapen, om kaarsen te besparen. De Nieuw-Zeelander George Vernon Hudson wilde in 1895 de tijd aanpassen aan het ritme van de mens en de klok twee uur terugzetten. Daar werd niets mee gedaan. De Brit William Willett kwam in 1907 eveneens met het voorstel om de tijd aan te passen. Premier Churchill en een aantal parlementsleden steunden dit, maar Willett maakte het zelf niet meer mee.
Zomertijd
In diezelfde tijd voerden de Verenigde Staten slechts 5 tijdzones in, na een periode met 144 (!) verschillende tijden. Ook Nederland kende verschillende tijden, waardoor het in Arnhem niet even laat was als in Zwolle of Haarlem. Vooral het treinverkeer had daar, net als in de Verenigde Staten, last van en de spoorboekjes waren daarom zeer ingewikkeld, totdat besloten werd een ‘stationstijd’ aan te houden, die alleen op stations en in de trein gold. Daarbuiten was de tijd overal anders.
De zomertijd werd tijdens de Eerste Wereldoorlog ingevoerd in Duitsland, Frankrijk en België, om kolen te besparen. Nederland besloot een dag later ook mee te doen. Pas na de Tweede Wereldoorlog schafte Nederland de zomertijd weer af, om hem in 1977 tijdens de oliecrisis om economische redenen opnieuw in te voeren. Alle landen in de EU hebben sinds 2002 een zomer- en wintertijd, wereldwijd zijn dat 70 landen.
Ook al spreken we over winter- en zomertijd, ze bestaan eigenlijk niet. Ze zijn geconstrueerd om het leven van de mensheid makkelijker – of misschien vooral goedkoper – te maken. Er is maar één natuurlijke tijd en die is gelijk aan de ‘wintertijd’. De bedachte (zomer)tijd kan misschien beter zijn voor de economie, meer daglicht dus minder energiegebruik, maar voor levende wezens op de planeet is het helemaal niet zo goed. Onze interne biologische klok heeft een eigen ritme van 24 uur en een paar minuten. Om die klok aan het ritme van exact 24 uur aan te passen, hebben we elke ochtend zonlicht nodig.
Tijdszones en landen
De aarde draait in 24 uur rond haar as en daardoor wordt steeds een ander gedeelte van de aarde door de zon beschenen. We hebben de aarde ingedeeld in 24 tijdszones van een uur. In het midden van elke zone staat om 12 uur de zon op zijn hoogste punt. Maar die zones lopen dwars door alle landen en steden heen. Daarom zijn de tijdszones aan de landsgrenzen aangepast. In Europa zijn er een paar zones. Als je die van het Verenigd Koninkrijk bekijkt, zie je dat Nederland in dezelfde zone ligt. Toch hebben wij niet dezelfde tijd, omdat wij onze tijd gelijkgesteld hebben aan die van Duitsland.
Dat lijkt misschien praktisch, maar kijkend naar hoe de zon beweegt, zouden we eigenlijk in de tijdszone van het Verenigd Koninkrijk moeten zitten. In de wintertijd staat de zon in ons land namelijk al 40 minuten later op zijn hoogste punt dan in Polen, daar waar onze tijdszone begint. Dat betekent dat de zon in de zomertijd maar liefst 1 uur en 40 minuten later op zijn hoogste punt staat! Dat heeft grote gevolgen voor mens en dier. Ons bioritme raakt erdoor van slag. Ook de wetenschap raakt er steeds meer van overtuigd dat tweemaal per jaar de klok verzetten geen goed idee is. Alleen al om de ‘jetlag’ waar heel veel mensen last van hebben.
Zomer- of wintertijd?
Op dit moment wordt er dan ook serieus gesproken over het afschaffen van het terug- en vooruitzetten van de klok. Daardoor is er een discussie ontstaan over welke tijd we dan moeten gaan aanhouden. Vanuit de Europese Commissie is hierover in heel Europa een enquête gehouden. Daaruit blijkt dat de meeste mensen kiezen voor het aanhouden van de zomertijd. Het is echter de vraag of mensen weten waar ze het over hebben. Zomertijd klinkt heel lekker, je associeert het met mooi weer en licht, zoals je de wintertijd aan sneeuw en kou koppelt. Logisch dat heel veel mensen dan voor de zomertijd kiezen, zelfs parlementsleden doen dat en maken er dan een vrolijke opmerking over (Baudet). Maar voordat je hele bevolkingsgroepen gaat vragen wat ze willen, moeten ze goed geïnformeerd zijn en dat is niet het geval. Het gaat niet om de keuze tussen de zomer en de winter! Het gaat erom hoe laat wij willen dat de zon opkomt en ondergaat en als iedereen van de consequenties op de hoogte zou zijn, zou de enquête-uitslag er ongetwijfeld totaal anders uitzien.
Er zijn twee mogelijkheden:
- We houden het hele jaar de zomertijd
- We houden het hele jaar de wintertijd
De wintertijd is onze oorspronkelijke tijd. Ons bioritme raakt daar niet door van streek. Het ligt het meest voor de hand om deze tijd aan te houden. Stel dat we voor de zomertijd zou kiezen, dan heeft dat grote gevolgen voor onze samenleving. Hartje winter zou de zon bijvoorbeeld pas om kwart voor tien opkomen(!). Kun je het je voorstellen? Toch blijven hele volksstammen ervoor pleiten de zomertijd aan te houden. Onderzoekers waarschuwen voor de gevolgen die dit kan hebben: slechter slapen, meer kans op hersenaandoeningen, geheugenproblemen, stemmingsstoornissen, overgewicht en suikerziekte en een verhoogde kans op (verkeers)ongelukken.
Wat vind jij?
Is jouw biologische klok tweemaal per jaar in de war? Afschaffen van het verzetten van de klok, lijkt een oplossing. Maar welke keuze gaan we dan maken? Kiezen we voor zomer- of wintertijd? Wij zijn benieuwd naar hoe jij erover denkt. Laat je het ons weten in een reactie hieronder?
Meer informatie en/of petitie tekenen? Kijk dan hier.
